زخم بستر چیست؟

یکی از ناراحت کننده ترین مسائل،

چه برای خود بیماران و چه برای اطرافیان بیماران نوع استراحت مطلق،

بوجود آمدن آسیب بافتی ،

که موجب زخم های بسیار شدید، دردناک و تا حد زیادی خطر ناک می باشد است که جامعه پزشکی آن را bedsore نامیده اند.

اما این آسیب بافتی چرا و چگونه ایجاد میشود؟

 قبل از پاسخ به این دو پرسش بی فایده نیست اگر ابتدا با تاریخ شناخت طب با این آسیب بافتی (زخم بستر) آشنا شویم.

اولین شواهد این بیماری بر روی بدن مومیایی های مصری که حدود  5000 سال عمر داشتند دیده شد.

در زمان های گذشته در مصر زمانی پادشاهان و یا اشراف زادگان

دچار بیماری سخت و لاعلاج می شدند بخاطر وجود پزشکانی که در طب مهارت داشتند

تا حد توان آن ها را زنده نگه میداشتند و این زمان طولانی نیمه جان ماندن در بستر موجب بوجود آمدن زخم بستر در آن ها می شد.

 نکته دوم

اینکه پس از مرگ آنها مومیایی شده و علاوه بر طلاها و جواهرات و مجسمه های ارزشمند

این زخم را مانند خاطره ای در تابوت خود حفظ کردن

و اکنون شواهد موجودیت آن را به عنوان یک زخم باستانی برای ما به یادگار آورده اند.

البته پزشکان حاذق آن عصر اقداماتی برای بهبود و درمان آن انجام داده بودند

که مرهم گذاری بوسیله عسل بر روی زخم یکی از درمان های نسبتا مفید در مراحل ابتدایی بوجود آمدن ابن بیماری بود.

و در ایران هم پزشک معروف و فیلسوف بزرگ ابوعلی سینا هم

در مسیر درمان زخم بستر قدم های بزرگی برداشته بودند که هنوز هم در طب قدیم وجدید مورد استفاده قرار میگیرند.

حالا میرویم به سراغ چرایی و چگونگی بوجود آمدن زخم بستر

 

 

بافت های نرم بدن ما به ترتیب از خارج به داخل بدن شامل

1. پوست: که بافت پوششی بیرونی‌ترین و درونی‌ترین سطح هر اندام را می‌پوشاند است
2. بافت پیوندی: که ارتباط بین بافتها را برقرار می‌سازد مثل اتصال پوست به ماهیچه
3. بافت ماهیچه‌ای: که آن را با عضلات بدن میشناسیم
4. بافت عصبی :هم که رشته های منشعب شده اعصاب در تمام بدن هستند

همانطور که از ابتدا بیان شد نام این بافت ها از خصوصیت فیزیکی آن ها گرفته شده (بافت نرم)

و بر خلاف بافت های مستحکم مثل استخوان توانایی مقاومت در برابر فشار زیاد را ندارند.

و در صورت قرار گرفتن در معرض فشار زیاد اولین اتفاق قط شدن جریان خونی است که حامل مواد غذایی و اکسیژن برای سلول های آن بافتهاست.

و زمانیکه غذا و اکسیژن کافی به یک سلول نرسد قطعا پس از مدتی اون سلول از بین خواهد رفت

و فشار مداوم و زیاد اولین عامل و مهمترین آن در بوجود آمدن زخم بستر است.

پوست

یکی از بافت های پوششی خارجی بدن ما

که به طور گسترده قابل مشاهده است پوست ماست که وظیفه حفاظت و جلوگیری از ورود عوامل بیماری زای خارجی به داخل محیط بدن را دارد و مانند یک سد مستحکم از هجوم آن ها به داخل خون و بافت های زیرین جلوگیری میکنند.

حالا داریم کم کم به چرایی و چگونگی بوجود آمدن این بیماری پی میبریم.

خب ما بیماری رو فرض میکنیم که بر اثر حادثه ای به کما رفته 

و جزو یکی از بیماران استراحت مطلق طبقه بندی میشوند که هیچگونه تحرکی رو در طول زمان درمان ندارند.

خب دراز کشیدن طولانی مدت به پشت بر روی بستر تنها حالت و موقعیت مناسب ممکن برای استراحت بیمار به حساب می آید و خیلی از اقدامات پزشکی و حتی اعمال مهم شخصی خود بیمار مثل تنفس مناسب هم فقط در همین حالت ممکن است.

اما دراز کشیدن به پشت برخلاف فواید زیاد مضراتی هم دارند.

فشار طولانی مدت که وزن بیمار به بافت زیرین خود با بستر وارد میکند باعث ایجاد همان ایست خونرسانی به بعضی از نقاط  بافت می شود.

فشار در پایین ترین لایه

 این فشار در پایین ترین لایه بافتی که پوست بیمار است نسبتا بیشتر است.

در طول زمان نرسیدن مواد غذایی و اکسیژن به پوست،

مرگ سلول ها و از بین رفتن قسمت هایی از آن باعث ایجاد حفره هایی در این سد دفاعی مستحکم می شود

و اولین نشانه های زخم بستر که قرمزی پوست  است ظاهر میشود.

اگر فشار ادامه داشته باشد تعداد سلول های بیشتری میمیرند و نشانه بعدی که حاصل از بین رفتن قسمت هایی از پوست است به صورت تاول های باز شده نمایان میشود و در صورت ادامه در مرحله سوم بوجود آمدن زخم باز است که بافت  زیرین پوست بیماری به  صورت کامل نمایان میشود

و در صورت عدم درمان و اقدامات لازم در مرحله چهارم این زخم گسترش پیدا کرده

و تا گوشت و حتی استخوان بیمار پیشروی میکند

زیرا همانطور که گفته  شد با از بین رفتن پوشش عوامل بیماری زای میکروبی که در انتظار ورود به بدن هستند  به داخل یورش برده و اسیب به بافت های بیمار رو سریع تر میکنند

و حتی با ایجاد عفونت باعث مرگ بیمار میشوند.

این زخم ها همانطور که پیداست درنواحی از بدن بیمار ظهور میکنند که  بدن با تخت و یا بسترش تماس داشته باشند

مخصوصا زمانی که بافت نرم بیمار بین بستر و نواحی استخوانی بدنی او باشد.پس ان نواحی شامل کمر، باسن، شانه، امتداد ستون فقرات که امکان فشار بیشتر استخوان ها به پوست وجود دارد شایع تر است.

حالا میدانیم زخم بستر چگونه بوجود می آید و موقعیت ایجاد آن ها در بدن بیمار کجا قرار دارند.

اما چه اقداماتی انجام دهیم که بیمار ما دچار زخم بستر نشود؟؟؟

خب ساده ترین پاسخ که میشود ازبحث بالا نتیجه گیری کرد این است که بیمار کمک کنیم که بافت های خارجی او تحت شرایط مناسب گردش خونی قرار گیرند

با اعمالی ساده مثل تغییر در وضعیت بیمار، جابجایی، ماساژ نواحی ذکر شده

و حتی قسمت هایی که تحت فشار هستند

برای مثال بیمار های سنگین وزن حتی نواحی داخلی پشت زانو ها و مچ پا هم به نواحی ذکر شده اضافه میشوند را میتوان نام برد.با رعایت و انجام این چند نکته ساده میتوان به راحتی از این آسیب دردناک  حتی تا مراحل اول ظهور بیماری پیشگیری کرد.

و اما اگر بیماری زخم بستر در مرحله سوم و چهارم قرار داشت چه اقداماتی انجام دهیم  و یا درمان آن  چگونه است ؟

اولین و مهمترین اقدام مراجعه پزشک و سپس دارو درمانی و اقدامات موثر بدست  خود پزشک، پرستار و یایک فرد با تجربه است.

گاهی زخم های ساده هم در صورت عفونی شدن بسیار خطرناک میشوند

و یکی از علائم عفونت وجود درد شدید،

بوی بد زخم و ترشح عفونت به رنگ زرد یا سفید از محل زخم است

و درمراحل بعدی و گسترش عفونت و راه یابی در خون تب،

سرگیجه، لرزش، ضعف جسمانی و افزایش ضربان قلب میتوان نام برد

که در این مرحله بیمار باید سریعا کمک های پزشکی و آنتی بیوتیک های مخصوص را دریافت کند.

درمان زخم های بستر به خاطر چند مرحله بودن بسیار سخت و حساس میباشند

زیرا برای بهبود عواملی علاوه بر دارو درمانی،

تغذیه بیمار، مراقبت از زخم ها که شامل شست و شو،تعویض پانسمان نیز دخیل هستند لازم است.

 

شما می توانید برای دریافت مشاوره و اطلاعات بیشتر

با کارشناسان مرکز پرستاری توان سلامت تماس  حاصل فرمایید.

برای اطلاعات بیشتر با ما  تماس بگیرید.